آزمایشات کنترل کیفیت غذا (2)

در قسمت دوم مقاله، به بررسی آزمایشاتی که بر روی مواد غذایی از قبیل نمک، حبوبات، رب و آبلیمو برای تعیین میزان سلامت آنها انجام می‌شود، پرداخته شده است.

نظارت بر مواد غذایی فله

نظارت و کنترل بر مواد غذایی تولید و عرضه شده در اماکن مانند نانوایی‌‌ها، رستورانها و شیرینی فروشی‌‌ها که اغلب شامل مواد غذایی فاقد بسته‌بندی می‌‌باشند بر عهده معاونت‌‌های بهداشتی دانشگاههای علوم پزشکی سراسر کشور صورت می‌‌پذیرد. در شهرهای کوچکی که دانشگاه علوم پزشکی ندارند ادارات مستقر در شبکه‌‌های بهداشت عهده‌دار امور مربوطه می‌‌باشند.

اینگونه مواد غذایی نیاز به اخذ پروانه ساخت و حضور مسئول فنی ندارند. به عبارت دیگر اعمال نظارت‌‌های بهداشتی بر روی تولید و عرضه اینگونه خوراکی‌‌ها صورت می‌‌پذیرد ولی از آنجا که بسته بندی مشخصی ندارند و بصورت فله عرضه می‌‌شوند اخذ شماره پروانه ساخت و درج آن روی کالا صورت نمی پذیرد.

تمامی مواد غذایی واجد یا فاقد پروانه ساخت پس از تهیه و تولید باید در شرایط محیطی و بهداشتی مناسب حمل، نگهداری و عرضه شوند تا از کاهش کیفیت، از دست رفتن ارزش تغذیه‌ای و فساد شیمیایی و میکروبی آنها جلوگیری شود.

در صورتیکه پس از مصرف مواد غذایی به هردلیل از تولید کننده شکایت داشته باشید بسته به نوع مواد غذایی به مراکز مختلفی می‌‌توانید مراجعه نمایید.

درصورتیکه بخواهید فقط گله یا اعتراض خود را به تولیدکننده انتقال دهید با شماره تماس مشتری که پشت بسته بندی مواد غذایی درج شده تماس بگیرید.

اگر از مواد غذایی فاقد بسته بندی شکایت دارید به معاونت‌‌های بهداشتی دانشگاههای علوم پزشکی سراسر کشور و در شهرهای کوچکی که دانشگاه علوم پزشکی ندارند به ادارات مستقر در شبکه‌‌های بهداشت مراجعه نمایید.

اگر از مواد غذایی دارای بسته بندی مشخص شکایت دارید به معاونت‌‌های غذا و دارو دانشگاههای علوم پزشکی سراسر کشور و در شهرهای کوچکی که دانشگاه علوم پزشکی ندارند به ادارات نظارت بر مواد غذایی مستقر در شبکه‌‌های بهداشت مراجعه نمایید.

در صورتیکه از مواد غذایی خام با منشا دامی مثل گوشت، مرغ و تخم مرغ یا از مراکز عرضه آنها مثل قصابی‌‌ها شکایت دارید به ادارات دامپزشکی مراجعه نمایید.

محصولات با منشا دامی تنها وقتی تحت عملیات خاصی مثل پاستوریزاسیون شیر و بسته بندی آن یا سوخاری کردن انواع گوشت و بسته بندی قرار می‌‌گیرند مشمول دریافت پروانه ساخت از سازمان غذا و دارو می‌‌شوند و تحت نظارت بازرسان آن قرار می‌‌گیرند.

اگر در اثر مصرف مواد غذایی دچار آسیب و بیماری شدید می‌‌توانید به دادگاه‌‌های جرائم پزشکی مراجعه نمایید.

آزمایشگاه‌های کنترل کیفیت

آزمایشگاه‌های کنترل مواد غذایی، آرایشی و بهداشتی در دو بخش خصوصی و دولتی در سطح کشور در حال فعالیت می‌‌باشند.

آزمایشگاه‌های بخش خصوصی از یک طرف به عنوان پیمانکار بخش دولتی عمل می‌‌کنند و از طرف دیگر به سفارش تولیدکنندگان و واردکنندگان آزمایشات لازم را روی مواد خوراکی ارسالی انجام می‌‌دهند.

در صورتیکه مصرف کنندگان مواد غذایی به هردلیل درخواست انجام آزمایش روی مواد غذایی داشته باشند می‌‌توانند به این آزمایشگاه‌ها که آدرس آنها بر روی سایت سازمان غذا و دارو، معاونت‌‌های غذا و دارو دانشگاه‌های علوم پزشکی و سازمان استاندارد می‌‌باشد مراجعه نمایند.

آزمایش‌هایی که بر روی مواد غذایی صورت می‌‌گیرد ممکن است بصورت طرح‌‌هایی ملی، کنترل مواد غذایی، مطابقت با استاندارد و بررسی تقلبات احتمالی باشد.

همچنین ادعای بعضی تولیدکنندگان در مورد ارزش تغذیه‌ای مواد غذایی از این طریق بررسی می‌‌شود.

برای مثال عبارات کم چرب، با چربی تقلیل یافته، بررسی وجود و صحت میزان ویتامین‌‌های مندرج بر روی برچسب، بدون لاکتوز، میزان برخی اسیدهای چرب ادعا شده و سایر موارد بررسی می‌‌گردد.

در بعضی موارد صحت اجرای طرح‌‌های ملی بررسی می‌‌گردد.

از جمله طرح‌‌های ملی ممنوعیت افزودن جوش شیرین، غنی سازی آرد مصرفی نانوایی‌‌ها با آهن و اسید فولیک، همچنین غنی سازی نمک‌‌های تصفیه شده جهت مصارف خانگی با ید می‌‌باشد.

آزمایشات بر روی نمک

نمک‌‌های عرضه شده در سطح بازار باید تصفیه شده و غنی شده با عنصر ید باشند بنابراین اندازه‌گیری خلوص نمک و مواد نامحلول در آب همچنین اندازه‌گیری میزان ید نمک از جمله آزمون‌های انجام شده بر روی نمک می‌‌باشد.

در منزل برای تشخیص نمک خالص و مناسب مصرف، پس از حل کردن پنج قاشق غذاخوری نمک در یک لیوان بزرگ آب دقت نمایید که هیچگونه رسوبی ته لیوان مشاهده نشود و رنگ آب نمک، شفاف باقی بماند.

آزمایشات حبوبات

کنترل ویژگی‌های ظاهری و خواص فیزیکی حبوبات مثل میزان آسیب دیدگی، بررسی وجود آفت زنده و آفت زدگی، وجود مواد خارجی و ناهمسانی رنگ، رقم و اندازه درکنار آزمون‌های میکروب‌شناسی و سم‌شناسی در آزمایشگاه انجام می‌‌پذیرد.